ՓՈՔՐ ԴՐԱՄԱՇՆՈՐՀՆԵՐԻ ԾՐԱԳԻՐ. Ճգնաժամային արձագանքում և հետճգնաժամային վերականգնում Հայաստանի համայնքներում

2020 թ.-ի սկզբից համաշխարհային հանրությունը դիմակայում է կորոնավիրուսի տարածմանը, որն ազդել է գրեթե բոլոր երկրների վրա՝ հանգեցնելով գլոբալ համավարակի: COVID-19 համավարակը Հայաստանում սկսվեց մարտ ամսին` տուժած մարդկանց օրական աճող թվով: Երկրում հայտարարվեց արտակարգ դրություն 2020թ․-ի մարտին, այնուհետև հայտարարվեց տեղաշարժի սահմանափակման մասին, որը վերացվեց հուլիս ամսին: Նվազելով ամռան ամիսներին, աշնանը համավարակի դեպքերը նորից աճեցին՝  օրական ռեկորդը հասցնելով ավելի քան 2000-ի և տուժած մարդկանց ընդհանուր քանակը հասցնելով մինչև 121,979-ի:

Զուգահեռաբար, 2020թ.-ի սեպտեմբերի 27-ից սկսած՝ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում ռազմական գործողությունների համատեքստում երկիրը կանգնեց մեկ այլ արտակարգ դրության առջև՝ Լեռնային Ղարաբաղից Հայաստան շուրջ 90,000[1] մարդկանց ինքնաբուխ ժամանմանը: Ընդհանուր առմամբ, կրկնակի ճգնաժամերը բարդություններ են ստեղծում Հայաստանի համայնքների համար և տեղահանված մարդկանց հյուրընկալած համայնքներում անվտանգության և կայունության ամրապնդման հրատապ անհրաժեշտություն են առաջացնում:

Համայնքների և տեղական ինքնակառավարման մարմիններին ի աջակցություն այս մեծ կարիքը լուծելու համար՝ ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագիրը (ՄԱԶԾ) նախաձեռնում է Փոքր դրամաշնորհների նախագիծ մի շարք թեմատիկ ուղղություններով։ Այն հասարակական կազմակերպություններին, կանանց և երիտասարդ ակտիվիստներին և քաղաքացիական խմբերին հնարավորություն կտա նպաստել ճգնաժամի արձագանքման և վերականգնման ուղղությամբ համայնքային միջոցառումներին: Նախագիծը հրավիրում է փոքր համայնքային նախաձեռնությունների հայտեր, որոնք կօգնեն տեղական ինքնակառավարման մարմիններին և համայնքների բնակիչներին ճգնաժամային պայմաններում: Հատկապես ողջունվում են նորարարական գաղափարներն ու լուծումները:

ԹԵՄԱՏԻԿ ՈՒՂՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հայտադիմումները պետք է արտացոլեն հետևյալ թեմատիկ ուղղությունները․

1. Հանրային իրազեկության մակարդակի բարձրացում համայնքներում COVID-19-ին  վերաբերող հարցերով

COVID-19-ի հետ կապված իրավիճակը մինչ այժմ մատնանշում է այն փաստը, որ համայնքներում տեղական ինքնակառավարման ջանքերը բավարար չեն տեղեկատվության տարածման, կանխարգելիչ միջոցառումների, կանխարգելիչ և արգելված գործողությունների, վարակված անձանց և նրանց հետ ուղիղ կապ ունեցողների պատշաճ մեկուսացման և հստակ ցուցումների առումով և այլն: Այս ուղղության ծրագրերը պետք է առաջարկեն տեղեկատվության տարածման նոր, կրեատիվ և գործնական մեխանիզմներ և գործիքներ, կամ՝ այլ համայնքներում տարածեն հաջողությամբ փորձարկված և կիրառվողները: Այն կարող է ներառել նոր մոտեցումներ կորոնավիրուսի տարածման կանխարգելման վերաբերյալ, կամ անդրադառնալ ախտանիշների հայտնաբերման ժամանակ անհրաժեշտ քայլերին, համավարակների ընթացքում տեղաշարժին և հաղորդակցությանը, աշխատանքի անվտանգության կանոններին, համայնքում վստահելի տեղեկատվության արագ տարածմանը և այլն: Նեղ մասնագետների ներգրավումը թիմերում, ինչպիսիք են բժիշկները, կրտսեր բժշկական անձնակազմը, իրավաբանները, կապի և այլ մասնագետները, կդիտարկվի որպես առավելություն։

1. Սոցիալական պատասխանատվության խթանում համայնքում

Սոցիալական պատասխանատվությունը, հնարավոր մարդկային, տեխնիկական և մտավոր ռեսուրսների մոբիլիզացումը համայնքներում առաջնային է դառնում հատկապես արտակարգ իրավիճակների ժամանակ: Այս թեմայի շրջանակներում խրախուսվում է խթանել համայնքային համապարփակ մտածողություն և լուծումներ, որոնք գործնական են կրիտիկական ժամանակներում, տարբեր ոլորտների (տեղական ինքնակառավարում, բիզնես ընկերություններ, քաղաքացիական ակտիվիստներ, լրատվամիջոցներ) ներգրավմամբ: Դիմումները կարող են (ի թիվս այլոց) հաշվի առնել անհրաժեշտ քայլերը, նախաձեռնությունները և լուծումները, որոնք գործունակ են տվյալ համայնքում և կխթանեն այլոց առողջության և բարեկեցության նկատմամբ հարգանքի և պատասխանատվության վրա հիմնված սոցիալական նորմերը անվտանգության և խնամքի, պատասխանատվության և փոխադարձ աջակցության ապահովման նորարարական և վարքային մոտեցումները:

1. Արագ արձագանքման խմբերի ձևավորում՝ ներառյալ համայնքների ինքնօգնության խմբերը

Կարելի է ուսումնասիրել, թե ինչպե՞ս կարող են մարդկային, տեխնիկական և այլ տեղական ռեսուրսները արդյունավետորեն մոբիլիզացվել կամ կազմակերպվել, և թե ինչպե՞ս նախաձեռնել դրամահավաքի արշավներ (օրինակ, crowdfunding և այլն): Դիմումը կարող է նաև ուղղված լինել համայնքներում խոցելի խմբերի քարտեզագրմանը, տրամադրված և պլանավորված օժանդակության բաշխմանը, հարակից գործընթացների պլանավորմանը և մշտադիտարկմանը, կամավորական ուժի խելացի ներգրավվմանը:

1. Համայնքների կայունության բարձրացում՝ ի պատասխան համավարակների և աղետների

Դիմումը կարող է վերաբերել անհրաժեշտ քայլերին՝ կանխելու կորոնավիրուսի կամ այլ համավարակների հետագա տարածումը, որոնք կարող են մշակվել համայնքի բնակիչների և տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ համատեղ, նաև՝ այն քայլերին, թե ինչպե՞ս համայնքները կարող են ավելի կայուն և պատրաստ դառնալ համավարակների և բնական աղետների դեմ պայքարելու համար՝ նախաձեռնող խմբերի աջակցությամբ և հաշվի առնելով համավարակից մինչ այժմ քաղված դասերը։ Դիմումները կարող են առաջարկել նաև հարմարվող մեխանիզմներ, որոնք կարող են օգտագործվել՝ օգնելու տեղական ինքնակառավարման մարմիններին և համայնքներին ռեսուրսների նվազագույն կորստով նմանատիպ իրավիճակներին արագ արձագանքելու համար:

5․     Կենսապահովման հնարավորությունների տրամադրում տեղական համայնքներում

1. The concept of livelihood strategy is regarded as one of the central aspects of the
2. development policies, practices and programs, not only in India, but in other countries of the
3. world as well. Adequate and secure livelihoods are regarded as a concern to the well-being of
4. rural individuals (Chapter 3, n.d.). Livelihood is a set of economic activities, involving self-
5. employment and or wage employment by making use of one’s endowments, which can be
6. human and material. The use of human and material resources is primarily made use of to
7. generate adequate resources, which can be either cash or non-cash. These resources are made
8. use of by the rural individuals to sustain their livelihoods in an enhanced manner.
9. Government of India has rendered a significant contribution in promoting livelihoods
10. opportunities among rural individuals.
11. The concept of livelihood strategy is regarded as one of the central aspects of the
12. development policies, practices and programs, not only in India, but in other countries of the
13. world as well. Adequate and secure livelihoods are regarded as a concern to the well-being of
14. rural individuals (Chapter 3, n.d.). Livelihood is a set of economic activities, involving self-
15. employment and or wage employment by making use of one’s endowments, which can be
16. human and material. The use of human and material resources is primarily made use of to
17. generate adequate resources, which can be either cash or non-cash

Կենսապահովման հնարավորությունները վերաբերում են համայնքի անդամների բարեկեցության խնդրին: Կենսապահովումը սոցիալ-տնտեսական գործունեության ամբողջություն է, որը ներառում է (ի թիվս այլ կետերի) պատրաստում և վերապատրաստում՝ ավելի բարձր աշխատունակության, ինքնազբաղվածության և ձեռներեցության խթանման համար: Մարդկային և նյութական ռեսուրսների օգտագործումը հիմնականում ուղղված է համարժեք ռեսուրսների ստեղծմանը, որոնք կարող են լինել ինչպես կանխիկ, այնպես էլ՝ անկանխիկ: Այս ռեսուրսներն օգտագործվում են համայնքի անդամների կողմից՝ իրենց կենսամակարդակի բարելավումն  ապահովելու համար: Կենսապահովման դրամաշնորհի օրինակելի վերջնական արդյունքները կարող են ներառել (բայց չսահմանափակվելով դրանով) հետևյալ կետերը. (i) նոր աշխատատեղերի ստեղծում (ինքնաբուխ ժամանողների ժամանակավոր զբաղվածություն), (ii) բիզնեսի ընդլայնում/ արտադրության աճի ապահովում N%-ով, (iii) կոլեկտիվ/խմբային ջանքերի միջոցով բարելավում, որոնք կբերեն արտադրության/վերամշակման, մուտքային պաշարների և պահեստավորման կրճատված ծախսերի, ինչպես նաև (iv) շուկայավարման և վաճառքի աճի բարելավում:

 

6.     Համայնքի սոցիալական համախմբման ուժեղացում

Ներգրավվման նպատակն է մեղմել տարբեր խմբերի շահերի բախումը՝ շահագրգիռ խմբերի միջև կառուցողական երկխոսության համար համայնքային սխեմաների միջոցով, մասնավորապես, շեշտը դնելով համայնքային վարքագծի փոխակերպման վրա` պայմանավորված  Լեռնային Ղարաբաղից մարդկանց ինքնաբուխ ժամանմամբ: Սա կարող է վերաբերել ինքնաբուխ ժամանած մարդկանց ակնկալիքներին՝ ելնելով իրենց հյուրընկալության և համայնքի ընդունման պայմաններից, որոնք պարտադիր չէ, որ օբյեկտիվորեն և ամբողջությամբ բավարարվեն ընդունող համայնքների կողմից: Ներգրավվման արդյունքում սոցիալական փոփոխության փորձը կարող է ներառել ինքնաբուխ ժամանած մարդկանց և տեղացիների տարբեր (տարիք, սեռ, մասնագիտական ​​ուղղվածություն և այլն) խմբերի միջև կառուցողական երկխոսության ավելացում՝ նրանց ընդունման ժամանակահատվածի համար միասնական (ժամանակավոր) տեսլականի ձևավորմամբ: Մեթոդները կարող են ներառել, բայց չսահմանափակվել միայն համատեղ գործողություններով՝ ուղղված տեղական կարիքներին, շահերի պաշտպանությանը և թեմատիկ միջոցառումներին, ֆորում թատրոնին, բանավեճի ակումբներին, հանրային և «բաց տարածք» սկզբունքով քննարկումներին և այլն:

Բոլոր առաջարկվող թեմատիկ ուղղություններում․

• Համագործակցությունը տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ նախապայման է։
• Խրախուսվում է նորարարական, օպտիմալ և արագ մոտեցումների և գործիքների մշակումն ու կիրառումը` իրավիճակին և տեղական համայնքի համատեքստին համահունչ:
• Շահառու համայնքների և խմբերի տեղական առանձնահատկությունների, տարիքային և գենդերային տարբերությունների դիտարկումը կհամարվի որպես առավելություն։
• Վերոնշյալ թեմատիկ ուղղությունների համատեղումը նույնպես հնարավոր է։

Վերջին գնահատումների հետևյալ զեկույցը կարող է ծառայել որպես գաղափարների և լուծումների աղբյուր՝

• Socio-economic Impact Assessment of the OCVID-19 Outbreak in Armenian Communities։

ԱԿՆԿԱԼՎՈՂ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԸ ԵՎ ԴԻՄԱԿԱՅՈՒՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

Սույն Փոքր դրամաշնորհների նախագիծը նպատակ ունի հասնել այնպիսի արդյունքների, որոնք կապահովեն աջակցության և մոբիլիզացիայի կայուն մոդելներ, համայնքներում կայունության բարձրացմանն ուղղված պատրաստի լուծումներ և արտակարգ իրավիճակներին և ճգնաժամերին արագ դիմակայելու պատրաստակամություն:

ՈՎՔԵՐ ԿԱՐՈՂ ԵՆ ԴԻՄԵԼ

• Հասարակական կազմակերպությունները
• Քաղաքացիական խմբերը, համայնքներում գործող կազմակերպությունները, երիտասարդական և կանանց նախաձեռնողական խմբերը
• Հայաստանի համայնքները ներկայացնող անհատները (խրախուսվում են կանանց և երիտասարդների դիմումները)

ՏԵՎՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ԲՅՈՒՋԵՆ

Ծրագրի նախատեսվող ժամկետն է 3 ամիս։

Ծրագրի բյուջեն չպետք է գերազանցի․

• 5 000 000 ՀՀ դրամը գրանցված կազմակերպությունների համար
• 750 000 ՀՀ դրամը անհատների և չգրանցված քաղաքացիական/նախաձեռնողական/համայնքային խմբերի համար

ԻՆՉՊԵՍ ԴԻՄԵԼ

Դիմումները պետք է ուղարկել առցանց։ Խնդրում ենք լրացնել անհրաժեշտ ձևաթուղթը հետյալ հղումով՝ shorturl.at/suT29

Ծրագրի բյուջեի և Գանտի աղյուսակի նմուշ օրինակները հասանելի են այստեղ՝ shorturl.at/bglzD

ԴԻՄԵԼՈՒ ՎԵՐՋՆԱԺԱՄԿԵՏԸ՝ ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ 29, 2020թ․

Նախաընտրված հայտատուները կտեղեկացվեն մինև 2020թ․ դեկտեմբերի 3-ը։

ՄԱԶԾ-ն հնարավոր է պահանջի լրացուցիչ փաստաթղթեր կամ պարզաբանող տեղեկատվություն վերջնական որոշում կայացնելու համար։

Ծրագրի մեկնարկի և ավարտի ամսաթվերը կնշվեն պայմանագրում՝ համաձայն յուրաքանչյուր ծրագրի առանձնահատկությունների։

Հարցերի դեպքում խնդրում ենք կապ հաստատել ՄԱԶԾ հայաստանյան գրասենյակի հետ հետևյալ էլ․ հասցեով՝ [email protected]։